Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki muhalif kümeler tarafından yıkılmasının akabinde ülkedeli ekonomik karanlık gün yüzüne çıkmaya devam ediyor.
Başkent Şam’daki fabrika sahipleri, Esad ailesinin 53 yıllık iktidarının çöküşünden duydukları memnunluğu lisana getirdiler. Şam’daki iş insanları, yeni Suriye’nin bir talihi olması için yaptırımların mümkün olan en kısa müddette kaldırılması gerektiğini tabir ettiler.
Alman Der Spiegel gazetesine konuşan iş insanları, Esad rejiminin akıl almaz boyutlarda para hortumladığını, yüksek ölçülerdeki paraların Esad ailesine yakın şahıslara aktarıldığını ve kâr eden özel şirketlerin kamulaştırma ismi altında gasp edildiğini belirtti.
DOLAR BULUNDURANA CEZA
Suriye’nin en tanınan mayonez markasının genel müdürü Raşid Alitah, maddi olarak hayatta kalmaları konusunda kaygılı olduklarını ve ithal mallar ile rekabet edemediklerini söyledi.
Stoklarındaki malların çok değerliye üretildiğini söz eden Alitah, Esad rejiminin her türlü hayali vergiyi ve harcı topladığını belirtti. Suriye iktisadına ait konuşan Alitah, hammaddenin, doların ve altının daima paha kaybettiğine değindi.
Suriye’de hiç Dolar rezervi olmadığını vurgulayan Alitah, Esad rejiminin dolar bulunduranlara para ve mahpus cezası verdiğini vurguladı. Alitah, “Eski rejimde kimsenin dolar sahibi olmasına müsaade verilmiyordu. Birçoğumuz bu yüzden ağır para cezaları ödemek zorunda kaldık” dedi.
Alitah’ın dokumacılık üreticisi komşusu, ABD Doları bulundurduğu gerekçesiyle üç ay mahpus yattığını ve 100 bin dolara muadil para cezası ödemek zorunda kaldığını söyledi.
Alitah’ın komşu fabrikasından bir öteki iş insanı, Esad’ın güçlerinin cüzdanları, valizleri, çantaları dolar bulundurdukları kuşkusuyla sık sık aradıklarını söyledi.
‘ESAD REJİMİ MAFYAYDI’
Alitah, vergi memurlarının daima kendisine gelip gereğince vergi ödemediğini sav ettiklerini ve yazılı beyanlara inanmadıkları için geri ödeme talep ettiklerini tabir etti.
“Bir kezinde 40 bin dolar geri ödeme talep ettiler. Daha sonra da geri ödemenin ölçüsünde pazarlık yaptılar” diyen Alitah, Esad’ın güçlerine her vakit ödeme yapmak zorunda kaldıklarını belirtti.
Alitah, Esad güçlerinin kendilerinden hisse aldıklarını söyledi ve “Esad rejimi mafyaydı. Lüks araçlara binmek, lüks saat ve çantalar takabilmek için hepimizi kurttular” dedi.
Alitah, rejimin aç gözlülüğünün boyutunu “Büyük şirketleri çok az paraya ele geçirene kadar sıkıştırdılar. Fabrikalar, taşınabilir ağ ve internet sağlayıcıları ve bir çok şirket, bir noktadan sonra Esad’ın ailesine yakın şahısların eline geçti” sözünü kullandı.
GEÇİŞ HÜKÜMETİ EKONOMİ BAKANI AÇIKLADI
Suriye’ye yönelik yaptırımlar, 2011’de iç savaş başlamadan evvel de vardı. Fakat Beşşar Esad’ın kendi halkına karşı zalimce hareket etmeye başlamasının akabinde bu yaptırımlar genişletildi.
Suriye kısa mühlet içerisinde besin ithalatı ve askeri mallar için alınan borçlara bağımlı hale geldi.
Tahminlere nazaran, altyapısı birçok alanda tahrip olan Suriye iktisadı, iç savaşın başlamasından bu yana yüzde 85’e varan oranda küçüldü.
Nüfusunun yüzde 70’inden fazlası yoksulluk hududu altında yaşayan Suriye’de, mahallî para ünitesi ayda yüzde 188’e varan oranda bedel kaybetti.
Der Spiegel’e konuşan geçiş hükümeti Ekonomi Bakanı Basil Abdülaziz, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılmasının çok değerli olduğunu tabir etti.
Abdülaziz, yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte milletlerarası şirketlerin Suriye’nin yine inşasında rol oynayabileceğini ve ülkesinin milletlerarası bankacılık sistemine dahil olabileceğini söyledi.
Suriye’nin toplam borç yükünün boyutunun tam olarak bilinmediğini belirten Abdülaziz, Suriye Merkez Bankası’nı yağmalanmış halde bulduklarını vurguladı.
Altın ve döviz rezervlerinin kayıp olduğunun altını çizen Abdülaziz, yolsuzluğun devletin her kademesine, her seviyedeki bakanlığa sirayet ettiğini söyledi.
Abdülaziz ayrıyeten, birtakım mallara ithalat vergisi koyarak piyasayı muhafazaya çalıştıklarını ve Suriye’de özgür piyasa iktisadını öngördüklerini belirtti.